Letnie, intensywnie świecące słońce zachęca do opalania. Niestety, zbyt długie kąpiele słoneczne mogą w wielu przypadkach doprowadzić do oparzeń, których główną przyczyną jest bezpośrednie oddziaływanie promieni ultrafioletowych. Jak sobie z nimi radzić i co zrobić, aby ich uniknąć?
Skąd biorą się oparzenia słoneczne?
Oparzenia słoneczne są skutkiem oddziaływania promieniowania UVB (ultrafioletu) na tkankę skórną. Na skutek tego procesu melanina, czyli pigment chroniący naszą skórę, traci swoje właściwości ochronne, w związku z czym dochodzi do termicznego uszkodzenia skóry i powstania bolesnych zmian.
Na poparzenia słoneczne najbardziej narażone są osoby, które mają jasną karnację skóry, a także z różnych powodów wykazują nadwrażliwość na działanie promieni słonecznych. U takich osób zmiany występują najczęściej w miejscach silnie eksponowanych na światło słoneczne, to jest plecach, brzuchu, dekolcie i udach, gdzie skóra jest najdelikatniejsza.
Czym objawiają się oparzenia słoneczne?
Osoba, która została poddana zbyt intensywnemu oddziaływaniu promieniowania UVB, odczuje pierwsze objawy już po upływie 4 – 6 godzin. Już wtedy są one dość nieprzyjemne — skóra staje się sucha, gorąca i podrażniona. Wraz z upływem czasu pojawia się też intensywne zaczerwienienie. W przypadku wystąpienia delikatnych objawów ich największe natężenie ma miejsce w czasie od 12 do 24 godzin od kąpieli słonecznej. Większość zmian dermatologicznych (w tym złuszczanie się skóry) zanika po maksimum 72 godzinach.
Oparzenia słoneczne o delikatnym przebiegu to zjawisko, które można podzielić na kilka etapów:
- faza uczucia gorąca,
- faza zaczerwienienia i bólu,
- faza brązowienia skóry, tudzież złuszczania naskórka.
W przypadku, gdy oparzenie ma intensywny charakter, można również wyróżnić w nim etap gorączki, a także towarzyszących jej nudności, bólów głowy, czy też zaburzeń pracy układu krążenia.
Jak dotkliwe mogą być oparzenia słoneczne?
Oparzenia słoneczne dzielimy na:
- I stopnia — gdy mają one lekki przebieg, a jedynym objawem jest cieplejsza i lekko zaczerwieniona skóra.
- II stopnia — gdy zmiany obejmują naskórek i skórę wewnętrzną, a także prowadzą do powstania pęcherzy z płynem surowiczym. W przypadku ich wystąpienia zaleca się wizytę u lekarza, gdyż mogą one doprowadzić do martwicy tkanek.
- III stopnia — gdy zmiany obejmują również nerwy (receptory czuciowe). Na tym etapie chory nie odczuwa dotyku i ma wrażenie, że jego skóra jest martwa. Leczenie oparzeń słonecznych III stopnia ma indywidualny przebieg i może trwać nawet kilkanaście tygodni.
Jak leczyć oparzenia słoneczne?
Oparzenia I stopnia
W przypadku wystąpienia oparzeń I stopnia interwencja lekarza nie jest konieczna. Niemniej reakcja powinna być jak najszybsza, aby ograniczyć negatywne skutki oparzenia. W takiej sytuacji najlepszym rozwiązaniem pozostaje przemycie zmiany letnią wodą i zastosowanie chłodnego okładu. Opcjonalnie można też wziąć prysznic, aczkolwiek należy pamiętać, że użycie zimnej wody jest niewskazane, gdyż zwiększa ryzyko wystąpienia szoku termicznego.
Oparzenia II i III stopnia
W przypadku oparzeń II i III stopnia decyzję co do dalszego leczenia podejmuje lekarz. W toku podjętej terapii bardzo ważne jest schłodzenie miejsca wystąpienia oparzenia, a także zastosowanie środków farmakologicznych o właściwościach antyseptycznych.
Jak walczyć ze skutkami oparzeń?
Oprócz zimnych okładów warto na oparzenia stosować krem łagodzący zawierający m.in. D-pantenol, alantoinę oraz kwas hialuronowy. W przypadku pojawienia się bąbli nie należy ich przekłuwać ani rozdrapywać, gdyż zwiększa to prawdopodobieństwo wystąpienia infekcji.
Istnieje wiele domowych sposobów, dzięki którym można sobie poradzić z oparzeniami słonecznymi. Jeden z nich polega na smarowaniu ciała… maślanką, dzięki której skóra odzyskuje naturalny odczyn pH. Do złagodzenia skutków oparzeń warto też wykorzystać kosmetyki aloesowe w postaci żelu oraz sok pozyskiwany z tej rośliny. Ciekawą (i skuteczną) metodą jest zastosowanie owsianki, a konkretnie płatków namoczonych w wodzie, które po nałożeniu na skórę ograniczają powstały stan zapalny i zmniejszają opuchliznę. Wiele osób decyduje się również na posmarowanie skóry miodem, który — jak powszechnie wiadomo — zawiera mnóstwo składników odżywczych i antyoksydantów.
Oparzenia u dzieci — zachowaj szczególną ostrożność
U dzieci nawet oparzenia I stopnia mogą być niebezpieczne. Wynika to z faktu, że do 3. roku życia ich skóra jest wielokrotnie cieńsza od skóry osób dorosłych. Skutki oparzenia u malucha mogą pojawić się znacznie szybciej.
Jeśli więc doszło już do oparzenia, to trzeba od razu wrócić do domu, odizolować dziecko od promieniowania słonecznego, a także schłodzić oparzoną skórę nawilżoną pieluszką tetrową. Warto też użyć preparatu nawilżającego i schładzającego skórę.
Uwaga! U małych dzieci oparzenia często występują wraz z odwodnieniem. Jeśli maluch jest rozgrzany, apatyczny i nie chce przyjmować płynów, koniecznie trzeba schłodzić jego organizm przy pomocy letniej wody. Dobrym rozwiązaniem jest nawet kąpiel lub zamoczenie i trzymanie stópek w wodzie. Koniecznie trzeba też pamiętać o podawaniu wody w niewielkich ilościach. Przyjęcie dużej dawki płynów może wywołać wymioty.
Jak zapobiec oparzeniom słonecznym?
Chcąc uchronić się przed skutkami oparzeń słonecznych, należy unikać słońca. Nie jest to jednak łatwe, zważywszy, że większość z nas jest albo w pracy, albo na wakacjach. Dlatego niezastąpionym środkiem ochrony przed promieniowaniem UVB jest krem z filtrem, którego wartość należy dostosować do swoich potrzeb.
Zwróćmy też uwagę na porę opalania. Światło słoneczne jest najintensywniejsze w godzinach od 10 do 14, dlatego czas ten warto spędzić w zacienionym miejscu. Nie zapominajmy też o piciu dużej ilości wody, a także o spożywaniu owoców bogatych w witaminy oraz antyoksydanty. Szczególną ostrożność zachowajmy w przypadku przyjmowania leków przeciwdepresyjnych, antykoncepcyjnych, a także przeciwcukrzycowych.
Pamiętajmy, że zachowywanie powściągliwości podczas kąpieli słonecznych przekłada się na komfortowo spędzone wakacje.