Grzybica paznokci to jedna z najczęściej występujących chorób dermatologicznych kończyn dolnych. Jak sama nazwa wskazuje, za jej rozwój odpowiedzialne są grzyby, a także — pośrednio — brak odpowiedniej higieny. W poniższym artykule opowiemy o tym, skąd bierze się ta choroba, jakie daje objawy i jak należy z nią walczyć.
Grzybica paznokci — etiologia choroby
Za powstawanie grzybicy paznokci (oraz stóp) odpowiedzialne są trzy rodzaje grzybów: pleśniowe, drożdżopodobne oraz dermatofity. Jeśli chodzi o grzyby pleśniowe, to w naszym umiarkowanym klimacie występują one dość rzadko. Podobnie jest w przypadku grzybów drożdżopodobnych, które w Polsce pojawiają się marginalnie, aczkolwiek wyjątkiem jest tu dobrze znany szczep Candida albicans. Odmianą grzybów, które najczęściej atakują mieszkańców obszaru klimatu umiarkowanego, są dermatofity. Do tej grupy należą szczepy Trichophyton i Microsporum, przy czym ten pierwszy jest najczęściej występującym w tutejszej populacji.
Należy podkreślić, że grzybica paznokci jest chorobą wysoce zakaźną. Grzybami można zarazić się w miejscach publicznych, takich jak np. basen, sauna lub szatnia sportowa. Czasami do zakażenia dochodzi również podczas korzystania z przedmiotów, których używała wcześniej osoba chora (np. ręcznik, obuwie, pumeks do szorowania stóp, itd.).
U kogo najczęściej występuje grzybica paznokci?
Grzybica paznokci może wystąpić praktycznie u każdego, aczkolwiek można wyróżnić pewne specyficzne czynniki ryzyka, które znacznie ułatwiają infekcję. Należą do nich m.in.:
- uszkodzenie bariery naskórka w okolicach stóp,
- choroby ogólnoustrojowe, takie jak np. cukrzyca, niedobory pokarmowe lub niedożywienie,
- choroby związane z układem odporności (np. neutropenia),
- nowotwory,
- długotrwałe stosowanie niektórych leków, w tym antybiotyków i leków immunosupresyjnych.
Grzybica stóp, czy grzybica paznokci — czym się one różnią?
Zgodnie z medyczną nomenklaturą grzybica stóp oraz grzybica paznokci to dwie odrębne jednostki chorobowe, choć de facto za ich powstawanie odpowiadają te same patogeny. Dlatego w literaturze czasami stosuje się te nazwy zamiennie, co może doprowadzić do pewnych nieporozumień. Na ogół grzybicę stóp od grzybicy paznokci odróżnia lokalizacja występujących zmian. O ile w przypadku stóp patogen atakuje bezpośrednio skórę (np. obszar pomiędzy palcami), to obszar paznokci pozostaje zdrowy. W grzybicy paznokci zmiany występują tylko w ich obrębie.
Typy kliniczne grzybicy paznokci — co warto o nich wiedzieć?
Pozostając w wątku grzybicy paznokci, można wyróżnić jej 4 typy kliniczne. Są to:
- DLSO — czyli typ występujący najczęściej, w którym zmiany zaczynają pojawiać się od strony wolnej krawędzi paznokcia,
- SWO — czyli typ, w którym zakażenie ma charakter powierzchowny, a same objawy są słabo widoczne i mają charakter drobnych plam o białym zabarwieniu i proszkowatej formie,
- PSO — to typ, który rozwija się od strony wału okołopaznokciowego; przyczyną wystąpienia infekcji jest zwykle uszkodzenie płytki paznokcia w miejscu, od którego rozwija się zakażenie,
- TDO — to typ, który występuje wówczas, gdy zakażenie grzybiczne nie są leczone; charakteryzuje się on całkowitym zajęciem (zakażeniem) płytki paznokcia.
Leczeniem grzybicy paznokci zajmuje się lekarz dermatolog, aczkolwiek jeśli wykryjemy wczesne objawy grzybicy, możemy szybciej uporać się z chorobą. Leczenie kliniczne można (o ile zgodę wydał specjalista) połączyć ze stosowaniem domowych metod. Opiszemy je w dalszej części artykułu.
Jak wygląda grzybica paznokci?
Typy, o których mowa, mogą, ale nie muszą występować wspólnie. Bardzo częstym objawem choroby jest kruchość paznokci, a także pojawiające się na nich odkształcenia i charakterystyczny, nieprzyjemny zapach. Paznokcie zaatakowane grzybicą zwykle zmieniają kolor na brązowy, zielony, a nawet czarny.
Jak leczy się grzybicę paznokci?
Leczenie grzybicy paznokcia poprzedza dokładna diagnostyka, która — co ważne — nie polega wyłącznie na analizie obrazu klinicznego, lecz przede wszystkim opiera się na wykryciu grzybów odpowiedzialnych za występowanie zmian. Badania przeprowadza się bezpośrednio na pobranych próbkach pochodzących z paznokcia. Badanie mikologiczne (które jednoznacznie diagnozuje chorobę) przeprowadza lekarz dermatolog, który specjalizuje się w podologii.
Jeśli wynik diagnostyczny jest pozytywny, należy jak najszybciej rozpocząć leczenie. Zwykle wykorzystuje się w tym celu trzy różne preparaty grzybobójcze:
- itrakonazol,
- terbinafinę,
- flukonazol.
Leczenie grzybicy paznokci trwa około 6 tygodni i ma formę terapii skojarzonej, łączącej w sobie dwie metody podawania leków: miejscową i doustną. Jeśli zmiany powstałe na skutek grzybicy objęły znaczną część paznokcia, konieczne może okazać się mechaniczne usunięcie części lub całej płytki. W wielu przypadkach stosuje się również chemiczne środki do złuszczania zniszczonego paznokcia, które — oprócz substancji o charakterze pomocniczym — zawierają w swoim składzie mocznik w dużym stężeniu (zwykle około 40%).
Jak walczyć z grzybicą paznokci domowymi sposobami?
Domowe sposoby walki z grzybicą stóp i paznokci w zasadzie niczym się nie różnią. Stanowią one jednak skuteczne uzupełnienie terapii podstawowej, czyli klinicznej. W domowym zaciszu można walczyć z grzybicą poprzez:
- moczenie stóp w wodzie z dodatkiem olejku z drzewa herbacianego lub szałwii,
- stosowanie odpowiednich suplementów na odporność (w tym witaminy C, cynku oraz krzemu),
- wykluczenie z diety słodyczy, gdyż wysoki poziom glukozy we krwi może przyspieszać rozwój zmian grzybiczych.
Nie można zapominać, że metody domowe nie mogą kolidować ze stosowanymi lekami. Dlatego ważne jest, aby przed włączeniem ww. sposobów walki z grzybicą paznokci skonsultować je z lekarzem. Być może specjalista doradzi nam inne równie trafne terapie pomocnicze z wykorzystaniem ziół, leków i suplementów diety.
Reasumując, grzybica paznokci to choroba dermatologiczna, na którą jesteśmy narażeni praktycznie wszyscy. Dlatego warto przedsięwziąć określone środki bezpieczeństwa, które utrudnią infekcję i pozwolą nam cieszyć się zdrowiem.