Nasilające się dolegliwości bólowe okolicy krzyżowej oraz podbrzusza w trakcie miesiączki, czy też odczuwanie bólu podczas stosunków płciowych, stanowią popularne symptomy endometriozy. Schorzenie to związane jest z rozrastaniem się błony śluzowej w macicy, czyli tzw. endometrium, poza prawidłowym miejscem jej występowania. Czym jest dokładnie endometrioza? Jakie są jej przyczyny i objawy? Jak wygląda leczenie? Czy endometrioza jest groźna? W poniższym artykule postaramy się udzielić odpowiedzi na te pytania.
Endometrioza – co to?
Endometrioza jest chorobą, w której tkanka stanowiąca wyściółkę macicy rozrasta poza właściwą jej lokalizację. Może być przyczyną występowania silnego bólu w miednicy oraz utrudniać zajście w ciążę. Przerost endometrium może się zacząć z chwilą pierwszej miesiączki i potrwać aż do menopauzy.
U podłoża endometriozy, nazywanej także gruczolistością macicy, leży niewłaściwy i nietypowy rozrost tkanki endometrium, czyli błony śluzowej zlokalizowanej w macicy, w innych częściach organizmu. Zaczyna ono się pojawiać poza odpowiednią dla siebie lokalizacją, którą stanowi jama macicy. Tworzy zwykle skupiska rozsiane w obrębie miednicy mniejszej oraz kobiecych narządów rozrodczych.
Nierzadko pierwszym miejscem występowania endometriozy jest blizna po cesarskim cięciu oraz w okolicach mięśnia macicy, skąd przemieszcza się ona do pozostałych organów w otrzewnej, docierając do jelit, pęcherza moczowego i całego obrębu miednicy. Zdarza się także, chociaż bardzo rzadko, że zmiany endometrialne występują na siatkówce oka, w miąższu płuc, na skórze lub nawet w mózgu.
Jakie mogą być przyczyny powstawania endometriozy?
Niestety, pomimo przeprowadzenia wielu badań, wyjaśnienie przyczyn powstawania endometriozy nie jest łatwe. Ciągle konieczne są kolejne badania, aby możliwe stało się poznanie mechanizmów jej powstawania oraz opracowanie skutecznych metod zapobiegania czy leczenia tego schorzenia.
Istnieje sporo teorii na temat przyczyn endometriozy, jednakże nikt żadnej z nich jednoznacznie nie potwierdził. Jedną z nich stanowi teoria implantacji, która zakłada, iż komórki błony śluzowej z macicy przedostają się do jamy brzusznej w trakcie menstruacji, a później przyczepiają się oraz rosną w innych lokalizacjach.
Innym założeniem jest teoria metaplazji, według której komórki z innych tkanek, takich jak nabłonek mięśni gładkich lub otrzewnej, przekształcają się w komórki endometrialne.
Czynnikami, które mogą mieć wpływ na powstawanie endometriozy, są:
- czynniki środowiskowe oraz genetyczne,
- zaburzenia immunologiczne,
- przewlekłe zapalenie miednicy mniejszej,
- zaburzenia hormonalne.
Istnieją także czynniki ryzyka powiązane z prowadzonym trybem życia, które mogą mieć wpływ na pojawienie się endometriozy, takie jak stosowanie długo trwającej terapii hormonalnej, nadwaga lub palenie papierosów.
Endometrioza – objawy
Wszelkie endometria, tak samo, jak tkanka zlokalizowana w błonie śluzowej macicy, podlegają wpływom żeńskich hormonów płciowych. W czasie menstruacji dochodzi w nich do takich samych procesów, czyli przekrwienia, złuszczania oraz krwawienia.
Jeżeli każda z miesiączek u kobiety trwa długo, jest obfita i towarzyszą jej silne dolegliwości bólowe, może to stanowić sygnał, że powodem jest właśnie opisywana endometrioza. Symptomy tego schorzenia zależne są od lokalizacji, w której znajdują się endometria.
Jeżeli przykładowo zlokalizowane są w okolicy:
- kulszowej – są przyczyną bólów w dolnym odcinku kręgosłupa, kolan oraz nóg,
- klatki piersiowej – pojawia się przyspieszenie akcji serca, bóle w podbrzuszu, ramionach, klatce piersiowej, zawroty głowy czy nawet odkasływanie krwią,
- pęcherza moczowego – mogą sugerować schorzenia nerek albo układu moczowego,
- układu pokarmowego – pojawiają się zaparcia, biegunki, wzdęcia, silne bóle brzucha czy krwawienie z odbytu.
Symptomy endometriozy mogą być trudne do rozpoznania, gdyż dolegliwości wskazują nierzadko na inne choroby. Dlatego najlepszym rozwiązaniem będzie wizyta u specjalisty. Ginekolog dzięki posiadanej wiedzy i doświadczeniu będzie w stanie postawić trafną diagnozę.
Endometrioza – leczenie oraz dieta
Czy endometrioza jest uleczalna? W przypadku, kiedy choroba ta jest mniej zaawansowana, pacjentka może zostać poddana leczeniu hormonalnemu. Opiera się ono na podawaniu preparatów hormonalnych (poprzez iniekcje lub drogą doustną), które uniemożliwiają owulację przez około rok. Taką metodę stosuje się u pacjentek, które nie starają się jeszcze o zajście w ciążę. Niestety mogą przy tym występować przykre efekty uboczne, które są podobne do objawów menopauzy (osłabienie czy uderzenia gorąca).
Jajowody można także udrożnić z użyciem laparoskopu (poprzez usunięcie niewielkich ognisk zapalnych oraz torbieli mających średnicę mniejszą niż 3 cm) albo operacyjnie (jeżeli są one większe).
Stosowanie właściwej diety może pomóc w złagodzeniu dolegliwości towarzyszących endometriozie – ograniczyć stan zapalny, wzmocnić organizm, poprawić funkcjonowanie gospodarki hormonalnej czy zmniejszyć ból.